قتل نفس را می توان طغیان روح آدمی بر علیه خود یا دیگران دانست،وقتی فردی به مرحله ای از عدم اختیار می رسد که به راحتی جان شخص دیگری را می ستاند یعنی آن فرد در آن لحظه اسیر جنون آنی خود شده و اختیار از کف داده است.بررسی ها نشان می دهد که در طول تاریخ و در جوامع گوناگون همواره این پدیده اجتماعی وجود داشته و گاها نیز جرم تلقی شده است٫اما باگذشت زمان ،برخلاف سایر جرایم که نسبت به زمان و مکان مفهومی نسبی پیدا می‌کنند، قتل نفس همیشه جرم شناخته تلقی شده است.با این تفاوت که در بعضی جوامع بشری همچون عهد جاهلیت ،حذف دختران بعنوان یک عرف شناخته شده و برای آن جرم انگاری نشده است.
به هر ترتیب از نگاه انسانیت وقانون ،قتل انسان یکنوع جنایت در برابرانسان دیگر است و یکی از انوع جرایم خشن است که خسارتهای جبران ناپذیری را بر قاتل، قربانی خانوادهها و اعضای اجتماع محلی وارد نموده و احساس امنیت اجتماعی را خدشه دار میسازد.هویت قربانی در تعیین علت و انگیزه قاتل بسیار با اهمیت و موثر است وبا شناخت انگیزه راه ارتکاب قتل ممکن است با تصمیم قلبی ویا تحت تاثیر عو امل بیرونی ویا حالت مجازی روانی بدون مقدمه انجام گیرد .
وقوع قتل های عمدی در هر جامعه متاثر از شرایط اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی،وسیاسی است ،اما از نظر اصول جرم شناختی کلیه قتل ها در سراسر جهان دارای وجوه مشترکی هستند که آن ها را به هم پیوند میدهدافزایش چشمگیر خشونت در جامعه به دلیل پایین آمدن سطح نشاط اجتماعی و بیشتر از همه فشارهای اقتصادی و همچنین سهولت دسترسی به سلاح باعث شده تا در درگیری هابا وجود قانون تشدید مجازات دارندگان و حمل کنندگان سلاح گرم، باز هم رغبت نگهداری از سلاح و استفاده از آن کاهش نیافته است.
متاسفانه ضعف اساسی فرهنگسازی صحیح استفاده از سلاح از یک طرف و نداشتن دانش کنترل خشم باعث شده قتل در ایلام به یک اتفاق عادی تبدیل شوداایلام ما که در نتیجه ی ناهنجاری های رفتاری که در گذشته افراد ریشه دارد هم رتبه اول خودکشی را در کشور به خود اختصاص داده است و هم هفته ای نیست که اخبار دردناکی در خصوص قتل در ایلام به گوشمان نرسد.در همین کمتر از یکماه اخیر ۵ قتل در ایلام صورت گرفته که جدای از سرعت عمل نیروی انتظامی در دستگیری قاتلین ۵ خانواده ایلامی داغدار عزیزانشان شده اند.در استان مرزی ایلام که سابقه ی ۸ سال دفاع مقدس و سالهای عدم برخورداری را در کارنامه خود دارد مصیبتها آنچنان بر روح و روان مردم تاثیر گذاشته که با توجه به دسترسی راحت به سلاح گرم در زمان عصبانیت اولین چیزی که می تواند روح طغیانگر فرد را آرام کند ریختن خون طرف مقابل است.
چند راهکار و پیشنهاد برای پیشگیری از قتل
نقش رسانه‌ها میتواند در این برهه از زمان نمایان‌تر جلوه کند. رسانه‌ها می‌توانند در حد توان به مسائل آموزشی و هدایتی در برخورد با مسائل سخت و پیچیده بپردازند و در کنار تهیه گزارش، عکس‌ها و فیلم‌های دلهره آور که البته لازمه آگاهی عمومی است در بخش‌های روان شناختی و جامعه شناختی نیز وارد شوند. البته مطبوعات و رسانه‌های وابسته به آن تا حدودی و آن هم در حد توان و با تمامی امکانات وارد این مقوله شده‌اند. ولی جای صدا و سیما در این بخش کم رنگ و شاید هم خالی به نظر می‌رسد. برنامه‌های آموزنده علمی و آموزشی، برنامه های تحقیقی در زمینه جرم و جنایت در حد معقول و با رعایت تمامی جوانب میتواند بسیار مفید باشد و جای چند کارشناس جرم و چند روان شناس متخصص در این زمینه در کنار کارشناسان آشپزی، نقاش، گل آرایی و … به بهبود و بالا بردن اطلاعات و آگاهی عمومی در سطح جامعه کمک به سزایی می‌کند
از آن جایی که پدیدههای اجتماعی از مهمترین و اصلی ترین عوامل دخیل در وقوع قتل عمد درگســتره زمانی ومکانی میباشــند بسیاری ازقتل های واقعه ناشــی ازبروزآســیبهای اجتماعی هستند. لذامســئولین بایســتی دراین زمینه با فراهم کردن سازوکارهای مناسب برای همه افراد جامعه ودادن آموزشهای لازم به آحادمختلف مردم، زمینه بروز آسیبهای اجتماعی را در محیط جامعه کاهش دهد.۲- ازآنجایــیکــه وضعیت ومشــکلات اقتصــادی تاثیرزیادی برزندگــی خانوادگی افراد میگذاردوبســیاری ازقاتلین دروضع اقتصادی بدی به ســرمیبرند. لذابایســتی دراین زمینه با فراهم کردن کار، بادرآمد مناسب برای همه افراد جامعه ودادن بیمه بیکاری به بیکاران،زمینه مشکلات اقتصادی رادرکاهش دهد.۳- نیروی انتظامی،دادســراودادگســتری و ســیرارگانهای دخیل درتولیدوحفظ امنیت بایستی به طوردائم به مردم هشــداردهد واین تصوروعقیده رادر جامعه به وجودآورد که در نهایت قاتل دستگیر میشودوهیچ قتلی برای همیشه پوشیده نمی ماند. ۴-فرهنگ ســازی در بین مردم که قانون تنهاترین مرجع و ماوا برای مردم بوده و پناه بردن به قانون میتواند بهترین شیوه برای احقاق حق میباشد. ازآن جایــیکــه تمامی قاتلین از جنبه های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی تحت فشــاربودند باید شــرایطی فراهم شــودتا این فشــارهادرافراددر جامعه کاهش یابد،مثلابا افزایش امکانات رفاهی و ورزشی برای همه مردم و آموزش تکنیکهای کاهش فشار مانند کنترل خشم و… توسط روانشناسان. بســیاری از خانوادههاکه قتل در آنها رخ داده اســت گرفتاردیگرانحرافات مانند اعتیاد، مصرف مشروب و… بوده اند و لازم است که برای پیشگیری از این امور برنامه ریزی دقیق تری صورت گیرد
