✍ دکتر نصرت الله حیدری استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد ایلام
. یکی از دوستان در پی نوشته ای از من در یکی از گروهها سئوال مطرح ساخت سئوال این بود ما داریم بدبخت می شویم ،چرا مدیران کاری نمی کنند؟
انگیزه این یادداشت کوتاه ،یافتن پاسخی برای این سئوال بود.به عبارتی دولت و حاکمیت در شرایط کنونی چه تداببری باید برای برون رفت از این موقعیت اتخاذ نمایند؟رسالت و وظایف حکمرانان نسبت به تحولات بازار باید چگونه باشد؟
مکانیزم رایج در حکمرانی ها در دنیا عدم دخالت «دولت»در بازار است.یعنی ای دولت دست از سر بازار بردار،بگذار بازار خود فعالیت نماید.این رویکرد در کشور ما در حوزه حکمرانی پذیرفته شده است،به عبارتی امروز دو جریان عمده سیاسی کشور یعنی اصولگرایان واصلاح طلبان ،این سازوکار را پذیرفته اند.البته در ایران لوازم این شیوه حکمرانی فراهم نشده است.اقتصاد ایران کاملا رانتی است ودر کنار اجرایی ناقص مکانیزم بازار آزاد به اضافه عقب ماندگیهای تاریخی به عرصه قتل وعام طبقات اجتماعی بخصوص طبقه متوسط تبدیل گردیده است،بطوریکه امرور رمقی برای این طبقه در عرصه فرهنگ،اجتماع وسیاست باقی نمانده است واین هشداری خطرناک برای حکمرانی در ایران است.
بی شک من اعتقاد دارم برای بازار نه تنها باید دولت دخالت کند،بلکه در شرایط سخت کنونی وجود یک «دولت قوی»برای نظارت بر بازار را هم یک ضرورت وحتی فوریت می دانم.
بنده معتقدم در شرایط کنونی ،دولت آقای روحانی به دلایل مختلف این توان وانگیزه را برای ایفای این مسئولیت مهم ندارد.این بدان معنا نیست که حالا که دولت در پایان دوره مسئولیتش هست ،بازار به امان خدا رها شود.از آنجا که کارکرد دولت به کل حاکمیت بر می گردد وتدوام این وضعیت می تواند برای حکمرانی در کشور ما درد سر آفرین باشد،باید دیگر ارکان حاکمیت چون مجلس،قوه قضائیه وهمه نهادهای عمومی به میدان آمده و به تلقی عامه مردم از دولت ضعیف در ایران خاتمه دهند.
نظام حکمرانی ما باید با برنامه ریزی به جامعه وگروههای اجتماعی ،این اطمینان را بدهد که همگان می توانند بدون کم ترین نگرانی و سرخوردگی واضطراب نیازهای معیشتی خود را تامین نمایند،حتی این کار اگر هم مستلزم سازوکار «کوپنی» باشد،باید این مهم تا برون رفت از شرایط کنونی عملیاتی گردد.
امروز نظام بازار رها شده،هیچ رحمی به شهروندان ندارد و هر روز از طبقات ودهک های محروم وحتی طبقه متوسط قربانی می گیرد.
این وضعیت نابسامان مرا به یاد سخن معروف «رابینسون»دانشمند معروف غربی انداخت که گفتند:دست نامرئی«اشاره به مکانیزم بازار،یعنی عرضه وتقاضا » می تواند یک دست خفه کننده باشد.رها کردن بازار توسط دولت در شرایط کنونی بدترین شیوه حکمرانی است.مسئولان ما باید بدانند بواسطه عملکرد غلط بازار ،طبقاتی در حال خفه شدن هستند.
امروز حکمرانان ما باید بدانند که مردم بر هرچیزی مقدم هستند.این مردم صاحبان اصلی این کشور وانقلاب هستند ،پس اجازه ندهید سیاستهای غلط دست نامرئی بازار ،مردم را خفه نماید.
دولت وتمام اجزاء حاکمیت باید به میدان بیایند،من معتقدم که سیاست های غلط دولت و فقدان نظارت عامل شرایط کنونی است و با اصلاح برخی شیوه های حکمرانی می توان بر این فضا غلبه پیدا کرد وراه برون رفتی پیدا کرد.
نظام حکمرانی ما در شرایط کنونی ضمن اینکه می تواند به کارآمدی بازار کمک کند ،بازار واقتصاد را به سمت وسوی حمایت ونفع مردم سوق دهد.
سخن به درازا کشید ،در پایان برای بهبودی رابطه نظام حکمرانی وبازار چند راهکار عرضه می گردد:
۱_تقویت عزم واراده در حاکمیت برای غلبه بر تلاطمات بازار به نفع مردم.
۲_فراهم کردن سازوکارهای قانونی در قوای سه گانه برای مدیریت نظام بازار .
۳_وضع قوانین ضد انحصار ومبارزه گسترده با انحصارات وویژه خواری. الان برخی نیازهای مردم مثل،نهاده های کشاورزی ودامی،خودرو و… در انحصار یک عده قلیل در جامعه هست.باید این انحصارات به نفع مردم شکسته شود.
۴_وضع مالیات بر پاره ای از صنوف ومشاغل چون خرید وفروش خودرو،مسکن های خالی و…..
۵_استفاده از حداکثر توان نهادهای عمومی چون بنیاد مستضعفان،آستان قدس رضوی،ستاد اجرایی فرمان حضرت امام خمینی و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا.خوشبختانه این نهادها بخصوص پس از فراگیری بیماری کرونا با تمام توان پای کار آمده اند ودر حمایت وتامین معاش طبقات محروم بسیار موثر بوده اند.
امیدوارم با استقرار مجلس یازدهم ورویکرد اصلاحی که به نظام حکمرانی در کشور دارد وبسیج تمام امکانات دولت وحمایت همه ارکان حاکمیت ،مسیر خطرناک بازار در شرایط کنونی اصلاح شده و به نفع مردم هدایت گردد.ان شاءالله
