در کنار رسانه های رسمی و دارای وجاهت قانونی، در عصر دیجیتال؛ رسانه های نوینی در فضای مجازی پای به عرصه ظهور گذاشته‌اند که؛ علاوه بر سرعت در انتقال داده ها و اطلاعات به دلیل دسترسی ساده و سهل الوصول بودن مورد استقبال عمومی افراد جامعه قرار گرفته‌اند.
دسترسی ساده به این پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی در برهه‌ی کنونی با کمترین ابزار الکترونیکی و تنها با یک دستگاه گوشی تلفن همراه ، علاوه بر مزیت ها و محاسن عمده‌ای که دارد، از معایب و اشکالات عدیده ای برخوردار می باشد که این آسیب‌ها و مشکلات ؛ بعضا جامعه ، خانواده ها، جوانان و نوجوانان را دچار چالش ها و دردسرهای متعددی ساخته است که می طلبد ؛ با تدوین قراردادهای اجتماعی در راستای آموزش و استفاده صحیح از این شبه رسانه‌ها در جامعه ؛ و به ویژه تدوین قواعد و اصول درون خانوادگی برای استفاده مناسب جوانان و نوجوانان از فضای مجازی، در کاهش آسیب های اجتماعی و مشکلات استفاده از این پیام رسانان و شبکه های اجتماعی تاثیر گذار بود.
البته؛ این امر نافی مسئولیت های اجتماعی، فرهنگ سازی و آموزش‌های همگانی رسانه‌های رسمی به اجتماع ، خانواده، جامعه و جوانان نوجوانان نمی باشد.
همچنین ؛ می‌طلبد تا نظام های حاکمیتی با تدوین قوانین و مقررات قانونی، علاوه بر تدوین قانون برای صدور مجوز و اجازه فعالیت قانونی پیام‌رسانان شبکه های اجتماعی و نظارت بر فعالیت آنان ، در بُعد محتوایی ، تولیدی و استفاده های عمومی از این شبه رسانه ها ، کنترل و نظارت لازم را اعمال نمایند تا ضمن کنترل آسیب‌ها ، مشکلات ، و چالش های آنها ، پیشگیری لازم را اتخاذ نمایند.
از مهمترین عوامل ارتقای امنیت خانواده‌ها و جوانان و نوجوانان در فضای مجازی، افزایش مهارت توسط خود کاربران در استفاده از این فضا می باشد، آگاهی و سواد رسانه‌ای کاربران ، نقش اساسی در کاهش و کنترل آسیب ها و معضلات فضای مجازی در بین جوانان و نوجوانان دارد.
در کنترل آسیب های فضای مجازی برای فرزندان ؛ خانواده و والدین نقش اساسی را بر عهده دارند ؛ از مهمترین این نقش‌ها، می توان به آموزش و فرهنگ‌سازی استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی و فضای مجازی برای فرزندان اشاره نمود. همچنین ؛ تبیین و حاکمیت قانون مدون و مشخص کاری توسط خانواده ها برای استفاده از فضای مجازی و پیام رسانان شبکه‌های اجتماعی برای فرزندان ، جوانان و نوجوانان امری لازم و بازدارنده می‌باشد.
ایجاد احساس مسئولیت در فرزندان و تعهد پذیری آنان ، آموزش و آگاه سازی با استفاده از اطلاعات و تجارب شخصی کشف شده والدین، الگوسازی و مباحث فرهنگی و تربیتی و انتظارات مدنظر والدین برای انتقال به فرزندان بدان معنی که موارد، ابتدا توسط خود والدین باید رعایت شده تا به عنوان الگو مورد قبول فرزندان واقع شود، مدیریت رسانه ای و کسب آگاهی های لازم توسط والدین با هدف شناسایی پیام رسان مناسب ، کاربردی و مطلوب خانواده با هدف سالم سازی فضای مجازی و ترقی و تعالی خانواده، مدیریت محتوای مورد استفاده و شناسایی و معرفی آنان به فرزندان، مدیریت زمان و میزان ساعت استفاده فرزندان از ابزارهای الکترونیکی و رسانه های دیجیتال و پیام رسان شبکه‌های اجتماعی و پرداخت به مسائلی همچون مطالعه، تفریح با دوستان ، ورزش ، بازی و… در کنار استفاده از رسانه های دیجیتال و پیام رسانان شبکه های اجتماعی، مدیریت مکانی استفاده از شبکه های اجتماعی همچون میهمانی های خانوادگی، محیط‌های آموزشی ، محل کار، اتاق خواب و… ، همراهی والدین با فرزندان هنگام استفاده از فضای مجازی به منظور هدایت گری و راهنمایی فرزندان و پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی و …. از مهمترین رسالت ها و کارکردهای خانواده ها در مدیریت فرزندان و جوانان و نوجوانان در استفاده از رسانه های الکترونیکی و پیام رسانان شبکه های اجتماعی و شبه رسانه های قابل دسترس می باشد.
در مجموع ؛ به منظور تاثیرگذاری نقش والدین در بُعد تربیتی و فرهنگی در راستای آموزش و افزایش سواد رسانه ای فرزندان ، جوانان و نوجوانان در استفاده صحیح از شبه رسانه های فضای مجازی و رسیدن به نتایج مطلوب باید سه شاخصه مهم و اصولی را مد نظر قرار داد :
– ابتدا ابعاد تربیتی و فرهنگی باید منطبق با اصول و قواعد صحیح باشد.
– دوم ابعاد تربیتی و فرهنگی باید به تدریج و مداوم باشد.
– سوم ابعاد تربیتی و فرهنگی باید مستمر و دایمی باشد.
