در اصل ۱۵۲ قانون اساسی آمده است: «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نفی هرگونه سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، حفظ استقلال، دفاع از حقوق مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت‌های سلطه‌گر است.»
این اصل دقیقاً ناظر به سیاست «نه شرقی، نه غربی» است که در گفتمان انقلابی نیز ریشه دارد.
بازتاب در عرصه فرهنگ:
استقلال فرهنگی، لازمه استقلال سیاسی است. جمهوری اسلامی تلاش کرده است با ترویج زبان و ادبیات فارسی، گسترش تولیدات بومی در سینما، ادبیات، آموزش و رسانه‌ها، از نفوذ سبک زندگی غرب‌زده یا شرق‌زده جلوگیری کند.
مقابله با تهاجم فرهنگی، توجه به فرهنگ مقاومت، و ارتقای سواد رسانه‌ای از جمله راهبردهای اجرایی این اصل هستند.
چالش‌های پیش رو:
با گسترش فضای مجازی و تسلط پلتفرم‌های جهانی، تحقق عملی استقلال فرهنگی دشوارتر شده است. اگرچه نفی سلطه‌پذیری در سیاست خارجی نسبتاً موفق بوده، اما در حوزه سبک زندگی و رسانه همچنان با چالش‌های جدی مواجه هستیم.
تحقق اصل «نه شرقی، نه غربی» در گروی استقلال فکری و فرهنگی در کنار استقلال سیاسی است. برای تداوم این راهبرد، لازم است آموزش عمومی، رسانه‌های ملی و نهادهای فرهنگی بیش از پیش به عمق‌یافتگی و بومی‌سازی محتوا توجه کنند.
