طبق آمار گمرک استان در سال‌گذشته ۲۵۹ هزار تن کالا به ارزشی بالغ بر یک میلیارد و ۶۱۰ میلیون دلار از مرز مهران به کشور عراق صادر گردیده که از این میزان ۹۵ درصد متعلق به دیگر استان‌های کشور بوده و ۵ درصد محصولات استان ایلام است ، از این ۵ درصد هم ۹۵ درصد محصولات پتروشیمی و سیمان بوده و رقم بسیار ناچیزی به دیگر محصولات تولیدی استان اختصاص دارد .
بنا بر گزارش اداره کل صمت استان در حال حاضر ۵۰۰ شرکت خدماتی و تولیدی در استان ایلام مجوز دارند که ۷۰ درصد آنها فعال هستند ، قطعا اگر بازار مصرف عراق روی تولیدات ایلامی باز باشد تعداد کارخانه ها و واحدهای تولیدی بیشتر خواهد شد چرا که تقاضا به تنهایی دلیل مهمی برای عرضه کالا است .
اما بنا به دلایلی که در ادامه به آنها پرداخته ایم شرکت‌های ایلامی اهم از تولید کننده و یا شرکت‌های خدماتی و پیمانکاری تا کنون نتوانسته اند آنطور که باید از ظرفیت بازار مصرف کشور عراق برای فروش محصولات و ارائه خدمات خود بهره‌مند گردند .
در مقام مقایسه استان کرمانشاه با ۳۷۰ کیلومتر مرز مشترک پنج بازارچه مرزی با کشور عراق دارد ، این استان به واسطه رشد تفکر توسعه ی اقتصادی و قدرت چانه زنی بالاتر مسئولین به تنهایی ۴۸ درصد از صادرات زمینی ایران به عراق را به خود اختصاص داده و از این ۴۸ درصد ۲۲ درصد به تولیدات و خدمات بومی خود استان کرمانشاه اختصاص دارد .
سه دلیل عمده برای تعریف این ضعف اساسی وجود دارد ، عدم تمرکز دستگاه ها و نهادهای اقتصادی استان روی موضوع مهم تقویت صادرات بومی ، ضعف مفرط و عدم تجهیز اتاق بازرگانی استان به دانش نوین صادرات و واردات و عدم اشراف شرکت‌های تولید کننده و خدماتی ایلام به دانش بازاریابی را می توان سه دلیل عمده برای عدم استفاده استان ایلام از ظرفیت مرز و بازار مصرف عراق دانست .
اتاق بازرگانی استان ایلام تعریف درستی از وظایف حرفه ای نداشته و هر دوره اعضای این اتاق را افراد سنتی با گرید سنی بالای ۶۰ سال تشکیل می دهند که عموما نه دانش لازم برای فراهم آوردن زیرساخت‌های صادراتی در استان را دارند و نه تا امروز علاقه ای به استفاده از دانش نخبگان علمی و جوان مشرف به دانش تجارت خارجی نشان داده اند ،اعضای اتاق بازرگانی کاملا سنتی و از میان بازاریان و بنکداران انتخاب می شوند .
در این سال‌ها تلاش آنچنانی برای ایجاد روابط تجاری کارآمد و مداوم بین تجار عراقی و ایلامی صورت نگرفته است ، اتاق بازرگانی هم ابزار و هم اعتبار لازم را برای آموزش تولید کنندگان و شرکت‌های خدماتی ایلامی را در اختیار دارد اما تا کنون کمتر از این ظرفیت‌ها بهره برده است ، سابق بر این کمتر زمانی مشاهده شده که اتاق بازرگانی با تبلیغات گسترده و منظم برنامه ای را برای توسعه صادرات محصولات و توانمندی های بومی استان اطلاع رسانی کرده باشد .
اما چه باید کرد؟
برای استفاده هرچه بهتر و بیشتر از ظرفیت مرز مهران و بازار مصرف عراق چند راهکار عملی ساده به ذهن غیر تخصصی نگارنده می رسد ؛
تشکیل کمیته یا کارگروه عملی تسهیل صادرات استان ، باید کارگروه یا کمیته ای عملی متشکل از کارشناسان(مدیران درگیر جلسات روزمره بوده و فرصت حضور در این کمیته را ندارند) دارای اختیار ادارات ذی ربط با حضور یکی‌از چند شخصیت علمی تخصصی که راهکارهای تسهیل صادرات محصولات و توانمندی های خدماتی استان ایلام به عراق را فراهم آورند ، برگزاری دوره های آموزشی منسجم و اجباری و یا دارای مشوق برای مدیران بازاریابی شرکت‌ها و یا فردی که از طرف آنها معرفی شده باشد ، برپایی نمایشگاه های واقعی توانمندی های صادراتی استان و دعوت از تجار شناخته شده عراقی(سال گذشته در ظاهر نمایشگاهی به مناسبت هفته دهه فجر در کربلا برگزار گردید ، ( این دهه برای ما دهه فجر است و برای مردم عراق هیچ جذابیتی ندارد ، به همین دلیل استقبال کمی از این نمایشگاه از دو طرف صورت گرفت و از طرف دیگر هیچ انسجامی برای دعوت و انتقال فعالان بخش خصوصی استان به عراق انجام نشد ) ، رایزنی جدی مقامات استان با مرکز برای در نظر گرفتن مشوق های مختلف مانند معافیت از مالیات و عوارض گمرکی و … برای صادر کنندگان بومی استان ، ارائه بسته های تشویقی به صادرکنندگان بومی مانند تسهیلات کم بهره و امثالهم ، دعوت از رایزن های تجاری کاربلد ایرانی و عراقی و اخذ اطلاعات دقیق از بازار مصرف عراق از جمله پیشنهاداتی است که هم کاملا عملی بوده و هم به زعم نگارنده اگر جدیتی پشت آنها باشد قطعا جهشی در تولید استان ایجاد خواهد شد .
بیشتر بخوانید:
امید مردم مهران گروگان عجز مسئولین است
