✍یاسر بابایی روزنامه نگار
حوزه خبرنگاران لابی در کنترل اخبار به نفع افراد و جریانات صاحب قدرت و دست گذاشتن روی اخبار خوب و جلوگیری از انتشار اخبار بد، آسیبی است که روزنامه نگاری مستقل را با تهدید جدی مواجه کرده است.
اصطلاح خبرنگاران لابی (The lobby correspondents) برای تعریف سیستم خبرنگاری سیاسی در انگلستان به کار برده شده؛ خبرنگارانی که از سال ۱۸۸۹ امتیاز دسترسی به مجلس عوام به آنها داده شده است. خبرنگاران لابی در داشتن اطلاعات دست اول با نمایندگان، وزرا و مقامات دولتی شریک هستند و این مهم باعث شده که به قلب سیستم سیاسی کشور دسترسی داشته و از این حیث دارای موقعیتی ممتاز باشند؛ موقعیتی انحصاری که ممکن است فسادزا هم باشد.
داد و ستد سازشکارانه
خبرنگاران لابی از آنجا که تکنیک های متداول خبرنگاری حرفه ای را با اقدامات و روابط پنهانی با افراد صاحب قدرت آغشته می کنند، همواره مورد سؤال جدی از سوی جامعه خبرنگاران از سویی و از سوی خود قدرتمندان نیز قرار دارند. آیا آنها زیر نفوذ اربابان قدرت قرار دارند و به ابزار آنها تبدیل شده اند و آیا بیش از اندازه به مراکز قدرت نزدیک شده اند و برای صاحب منصبان خطرناک محسوب می شوند؟ اگر چه گزارشگران دیگر هم ممکن است به سیاستمداران دسترسی داشته باشند، اما تنها خبرنگاران لابی هستند که در خود سیستم جای دارند و جزء آن هستند. نکته مهم در این بین استفاده خبرنگاران لابی از منابع خبری بدون ذکر نام آنهاست که به آنها غالباً «یک منبع موثق» می گویند. این افراد می توانند هر خبر راست و دروغی را اعلام کنند و توسط خبرنگاران نزدیک به خود منتشر کنند و در عین حال مسئولیتی هم بابت آن خبر نداشته باشند.
شاید در جامعه رسانه ای استان ایلام شما هم بتوانید مصداقهایی برای دو طرف این داد و ستد سازشکارانه پیدا کنید و ببینید چرا از فلان مدیرکل یا مدیرعامل یا صاحب کارخانه حمایت بی حد و حصر و از سایر افراد هیچ حمایتی صورت نگرفته و ای بسا در معرض تخریب نیز قرار بگیرند.
خبرنگاران لابی و کنترل اخبار
نفوذ صاحب منصبان بر خبرنگاران لابی به آنها امکان مدیریت اخبار را داده است. آنها همواره اخبار دست اول را (که گاهی ممکن است عامدانه اخبار دروغی هم در آن باشد) به خبرنگاران لابی می دهند که صحت و سقم ادعاهای آن هنوز مشخص نیست و خبرنگاران لابی غالباً بدون هیچ گونه پرسشی آن را منتشر می کنند. این خبرنگاران که به خاطر نفوذ نزد مدیران و وزرا و نمایندگان، اخبارشان فوری مورد توجه سایر رسانه ها قرار می گیرد، باعث انتشار آن اخبار کنترل شده در جامعه می شوند و ناخواسته به ابزار دست دولت و سایر قدرتمندان تبدیل می شوند. اخبار خوب (اگر وجود داشته باشد) برجسته شده و صدای منتقدان مستقل خاموش شده و شنیده نمی شود. چرایی سیطره اخبار روابط عمومی ها را در رسانه های استان ایلام از این منظر می توان فهمید که اخبارشان اغلب بی کم و کاست و رفع مشکلات تایپی، تمام و کمال و بدون پرسشگری انتشار پیدا می کند. کمترین آسیب این کنترل اخبار به نفع قدرت، مخدوش شدن چهره واقعیت است که در آن هر گونه تحلیل درستی هم غیرواقعی می نماید.
سانسور برخی مسائل اجتماعی و فرهنگی که به ضرر یک مدیرکل و یک فرد دارای قدرت است از عواقب کنترل اخبار است که ممکن است در کوتاه مدت برای برخی از خبرنگاران متنفذ و لابی مواهبی داشته باشد اما در درازمدت باعث خدشه در اعتماد عمومی مردم خواهد شد و از طرفی جلوی کار خبرنگاران واقعی را هم می گیرد.
بندگی خودخواسته خبرنگاران لابی
خبرنگاران لابی به خاطر نزدیکی زیاد به شخصیتهای سیاسی ممکن است تحت تأثیر افکار و جهان بینی آنها قرار بگیرند و از دریچه طرفداری و تعصب در خصوص آن شخص و اخبارش قلم بزنند و ناخواسته تبدیل به ابزار او شوند. در چنین حالتی خبرنگار لابی جزئی از تیم آن فرد و جریان و استاندار و نماینده و… شده و ممکن است باورمندانه در کنترل اخبار بد و انتشار اخبار خوب به آن فرد کمک کند. البته رواج تملق های آشکار و مجیزگویی های سازمان یافته از سوی برخی رسانه های استان که اغلب سابقه رسمی خبرنگاری ندارند و به خاطر امکان حضور در فضای مجازی وارد این عرصه شده اند، حالت افراطی و بدون پشتوانه نظری این آسیب است و در بدترین شکل ممکن خودش را نشان داده که اغلب به طمع گندم ری است تا حب یزید.
